_3.jpg)
Mirakel van het H. Sacrament te Amsterdam
|
De Stille Omgang is een katholieke processie ter herdenking van een hostiewonder uit 1345. Deze processie wordt elk jaar in de nacht van zaterdag op zondag na de 15e maart gelopen in de oude binnenstad van Amsterdam. In 2004 namen rond de 10.000 mensen deel aan de processie. De processie herdenkt het Mirakel van Amsterdam van 15 maart 1345. Een stervende man in de Kalverstraat braakte de heilige hostie uit tezamen met voedsel dat door hem ervoor genuttigd was, nadat hem het viaticum (ziekencommunie) was gegeven. Het braaksel, inclusief de heilige hostie, werd in het haardvuur gegooid uit eerbied, maar de volgende ochtend bleek dat de hostie ongeschonden uit het vuur tevoorschijn kwam. Een werkvrouw bracht de hostie naar de pastoor, maar de volgende dag was de heilige hostie weer terug in de Kalverstraat. Dit herhaalde zich twee keer. Het wonder met het sacrament werd officieel erkend door de Rooms-Katholieke Kerk en als wonderlijk bewijs gezien van het geloofspunt van de waarachtige tegenwoordigheid van Jezus Christus onder de schijngedaante van brood.
Op de plaats waar de woning had gestaan werd een grote kerk (Heilige Stede) gebouwd, die echter in de beeldenstorm werd verwoest door de protestanten. In de 16e eeuw raakt de sacramentsprocessie ter herinnering aan het wonder van 1345 in onbruik door de reformatie. De protestanten verboden alle openbare processies en katholieken maakten gebruik van schuilkerken om hun geloof te belijden. |
|
In 1881 werd de processie als Stille Omgang in ere hersteld, onder andere door Joseph Lousbergh en zijn vriend Carel Elsenburg. De kapel van het Heilig Mirakel bestond toen nog, maar in 1908 werd deze kapel aan het Rokin gesloopt door de (protestantse) eigenaren, om te voorkomen dat deze "Heilige Stede" in bezit van de katholieken zou komen en ooit voor de roomse eredienst heringericht zou kunnen worden. De zoon, kleinzoon en achterkleinzoon van Carel Elsenburg zijn allen voorzitter van het genootschap van de Stille Omgang geweest.
De 75ste Stille Omgang in 1956 in Amsterdam
Om het mirakel te herdenken, lopen katholieke Amsterdammers en gelovigen van buiten de stad elk jaar een stille processie, waarbij geen enkel woord wordt gesproken, dit vanwege het tot voor enige jaren (tot 1983) geldende processieverbod in plaatsen ten noorden van de grote rivieren (waar reeds honderden jaren de protestantse overheid deze plechtigheden had verboden en de katholieke bedienaren vervolgd). De processie loopt langs de vroegere grenzen van de stad, en onder andere over de Heiligeweg, een zijstraat van de Kalverstraat. De processie loopt ook over het Spui, de Nieuwendijk, de Warmoesstraat en de Nes.
Op 18 maart 2006 werd het 125-jarig jubileum van de Stille Omgang gevierd. Het was de eerste keer dat de Omgang live op televisie werd uitgezonden. De opkomst was hoog: circa 9.000 pelgrims liepen mee. De organisatie denkt dat dit verband houdt met het jubileum. In 2007 was de opkomst volgens de voorzitter van het Gezelschap van de Stille Omgang inderdaad weer lager: naar schatting namen in dat jaar ruim 8.000 pelgrims deel. In 2008 en 2009 deden opnieuw ruim 8000 gelovigen mee aan de optocht. Het was (is nog?) gewoonte dat de burgerlijke gemeente Amsterdam met name de exploitanten van cafés en andere horecabedrijven per brief vraagt ten tijde de Ommegang-die langs hun bedrijf voert-, gordijnen te sluiten en muziek te beperken.
Werkelijke datum van het Mirakel
Het Mirakel had plaats op de woensdag na het feest van de heilige paus en kerkleraar Gregorius de Grote in 1345. Gregoriusdag was in die dagen ongetwijfeld een belangrijke datum. Het was een onderbreking van de vastentijd. Precies een halve eeuw voor het Mirakel verhief Rome hem tot kerkleraar. Toch is er verder geen enkele binding tussen Amsterdam en deze paus, die het gregoriaans als kerkmuziek verplicht stelde voor alle kerken van de Latijnse ritus.
De sterfdag van deze paus werd op 12 maart gevierd volgens de toen nog gebruikte juliaanse kalender. Maar die 12de maart was 20 maart volgens de (later ingevoerde) gregoriaanse kalender. De werkelijke datum waarop het Mirakel plaats had, was dus woensdag 23 maart 1345. Het jaar 1345 begon namelijk op een zaterdag en had de B als zondagsletter. Na toepassing van de gregoriaanse correctie viel Gregoriusdag dat jaar op zondag 20 maart. Dit verklaart meteen het verschil in de Mirakeldag van het Amsterdams Mirakelgilde (de historisch correcte woensdag na 20 maart) en die van het Gezelschap van de Stille Omgang Amsterdam (de woensdag na 12 maart). Overigens verplaatste de kerk de feestdag van de in 604 gestorven Gregorius I in het midden van de vorige eeuw van 12 maart naar 3 september.
De 75ste Stille Omgang in 1956 in Amsterdam
Om het mirakel te herdenken, lopen katholieke Amsterdammers en gelovigen van buiten de stad elk jaar een stille processie, waarbij geen enkel woord wordt gesproken, dit vanwege het tot voor enige jaren (tot 1983) geldende processieverbod in plaatsen ten noorden van de grote rivieren (waar reeds honderden jaren de protestantse overheid deze plechtigheden had verboden en de katholieke bedienaren vervolgd). De processie loopt langs de vroegere grenzen van de stad, en onder andere over de Heiligeweg, een zijstraat van de Kalverstraat. De processie loopt ook over het Spui, de Nieuwendijk, de Warmoesstraat en de Nes.
Op 18 maart 2006 werd het 125-jarig jubileum van de Stille Omgang gevierd. Het was de eerste keer dat de Omgang live op televisie werd uitgezonden. De opkomst was hoog: circa 9.000 pelgrims liepen mee. De organisatie denkt dat dit verband houdt met het jubileum. In 2007 was de opkomst volgens de voorzitter van het Gezelschap van de Stille Omgang inderdaad weer lager: naar schatting namen in dat jaar ruim 8.000 pelgrims deel. In 2008 en 2009 deden opnieuw ruim 8000 gelovigen mee aan de optocht. Het was (is nog?) gewoonte dat de burgerlijke gemeente Amsterdam met name de exploitanten van cafés en andere horecabedrijven per brief vraagt ten tijde de Ommegang-die langs hun bedrijf voert-, gordijnen te sluiten en muziek te beperken.
Werkelijke datum van het Mirakel
Het Mirakel had plaats op de woensdag na het feest van de heilige paus en kerkleraar Gregorius de Grote in 1345. Gregoriusdag was in die dagen ongetwijfeld een belangrijke datum. Het was een onderbreking van de vastentijd. Precies een halve eeuw voor het Mirakel verhief Rome hem tot kerkleraar. Toch is er verder geen enkele binding tussen Amsterdam en deze paus, die het gregoriaans als kerkmuziek verplicht stelde voor alle kerken van de Latijnse ritus.
De sterfdag van deze paus werd op 12 maart gevierd volgens de toen nog gebruikte juliaanse kalender. Maar die 12de maart was 20 maart volgens de (later ingevoerde) gregoriaanse kalender. De werkelijke datum waarop het Mirakel plaats had, was dus woensdag 23 maart 1345. Het jaar 1345 begon namelijk op een zaterdag en had de B als zondagsletter. Na toepassing van de gregoriaanse correctie viel Gregoriusdag dat jaar op zondag 20 maart. Dit verklaart meteen het verschil in de Mirakeldag van het Amsterdams Mirakelgilde (de historisch correcte woensdag na 20 maart) en die van het Gezelschap van de Stille Omgang Amsterdam (de woensdag na 12 maart). Overigens verplaatste de kerk de feestdag van de in 604 gestorven Gregorius I in het midden van de vorige eeuw van 12 maart naar 3 september.